وقتی دستگاه گوارش دچار اختلال می‌شود، یکی از نگرانی‌ها کم‌آبی، خروج الکترولیت‌ها و ضعف عمومی بدن است. در این شرایط انتخاب صحیح غذا به‌خصوص میوه‌ها می‌تواند نقش حمایتی زیادی داشته باشد. در این مقاله با عنوان «بهترین میوه‌ها اسهال» به بررسی میوه‌هایی می‌پردازم که ممکن است به کنترل اسهال کمک کنند،تا انتهای مقاله با سبزه‌میدون همراه باشید تا با این میوه های جادویی بیشتری اشنا شوید
چرا میوه‌ها می‌توانند در اسهال کمک کنند؟
قبل از معرفی میوه‌ها، خوبه بدونیم چه ویژگی‌هایی در میوه‌ها می‌تواند به بهبود اسهال کمک کند:
-
برخی میوه‌ها دارای فیبر محلول هستند که می‌تواند آب اضافی داخل روده را جذب کند و مدفوع را متمرکزتر کند.
-
برخی میوه‌ها پکتین دارند؛ پکتین نوعی فیبر محلول است که در سیب، موز و برخی میوه‌های دیگر یافت می‌شود و می‌تواند سرعت حرکت غذا در دستگاه گوارش را کاهش دهد.
-
میوه‌هایی که قند ساده زیاد دارند یا حاوی فروکتوز اضافی باشند ممکن است وضعیت اسهال را تشدید کنند. در یک مطالعه آمده است مصرف زیاد آبمیوه یا میوه‌هایی با نسبت بالای فروکتوز/گلوکز ممکن است جذب ناقص کربوهیدرات‌ها را در روده بیشتر کند و اسهال را تشدید نماید.
-
رژیم BRAT (Bananas, Rice, Applesauce, Toast) یکی از رژیم‌هایی است که در موارد اسهال به‌عنوان رژیمی ملایم و موقتی توصیه می‌شود.
-
موز به دلیل داشتن نشاسته قابل هضم و پکتین، یکی از میوه‌های مطرح در مدیریت اسهال است.
ده میوه پیشنهادی برای کنترل اسهال
در ادامه هر میوه را معرفی می‌کنم با ویژگی‌هایش و نکات مصرف:
موز (کمی نارس یا رسیده ملایم)
یکی از معروف‌ترین میوه‌ها برای اسهال موز است. موز حاوی نشاسته مقاوم (به‌ویژه وقتی کمی نارس باشد) و پکتین است که می‌تواند آب اضافی در روده را جذب کند و مدفوع را شکل دهد.
همچنین موز پتاسیم دارد که وقتی اسهال داری، ممکن است بدنت کمبود پتاسیم پیدا کند.
سیب پخته یا سیب بدون پوست
سیب با پوست ممکن است فیبر غیرمحلول زیاد داشته باشد که تحریک‌کننده باشد. اما سیب بدون پوست یا سیب پخته (مثل سس سیب بدون قند افزوده) گزینه بهتری است. این سیب حاوی پکتین است که می‌تواند سرعت عبور محتویات روده را کم کند.
گلابی پخته یا گلابی بدون پوست
اگرچه کمتر در منابع فارسی دیده شده، در منابعی مثل Tua Saúde می‌بینیم که گلابی پخته یا بدون پوست می‌تواند یکی از گزینه‌های مناسب برای اسهال باشد، به دلیل فیبر محلول که به کند کردن حرکات روده کمک می‌کند.
موز سبز یا موز نارس
در مطلبی از Tua Saúde آمده است که موز نارس (سبز) یا نیم‌رس حاوی فیبر محلول زیادی است که می‌تواند حرکت روده را کنترل کند و اسهال را کاهش دهد.
سیب زمینی شیرین (البته نه میوه، اما گاهی در رژیم غذایی ملایم همراه میوه‌ها توصیه می‌شود)
اگرچه سیب‌زمینی شیرین میوه نیست، ولی گاهی در رژیم‌هایی که اسهال دارند توصیه می‌شود خورده شود برای کمک به تأمین انرژی با فیبر ملایم. اما چون موضوع مقاله «میوه» هست، این را بیشتر در نکات جانبی می‌آورم.
میوه‌های آلو سیاه یا آلو بخارا (در شرایط کنترل شده)
این میوه‌ها معمولاً برای مشکلات یبوست معروف‌اند، اما در حالت اسهال باید با احتیاط مصرف شوند. ممکن است اگر مقدارش کم باشد و با آرامش مصرف شود، فیبر محلول آن کمک کند. نکته مهم: این نوع میوه‌ها ممکن است در برخی افراد اثر بخش معکوس داشته باشند.
مرکبات ملایم (مثل پرتقال بدون پوست و دانه‌ها)
در بسیاری منابع اشاره شده است میوه‌های ملایم با فیبر محلول مثل پرتقال (با احتیاط) می‌توانند جزو رژیم BRAT یا رژیم ملایم باشند.
میوه‌هایی با خاصیت ضداسهالی در تحقیقات علمی
در یکی از مقالات در PMC آمده است که برخی میوه‌ها مانند S. caseolaris و A. corniculatum دارای فعالیت ضداسهالی بوده‌اند و ممکن است در نقش نوتراسوتیک‌ها مؤثر باشند.
موز سبز پخته همراه با رژیم ملایم
در تحقیقات مربوط به کودکان با اسهال مزمن، افزودن موز سبز به رژیم غذایی (در کنار پکتین یا غذاهای ساده) به بهبود اسهال کمک کرده است.
موز و سیب به صورت ترکیبی در رژیم BRAT
رژیم BRAT شامل موز، پوره سیب، نان تست (Toast) و برنج است و به‌عنوان رژیمی ملایم برای اسهال شناخته شده است.
در این رژیم، میوه‌هایی مثل موز و سیب پخته یا پوره شده نقش حمایتی پیدا می‌کنند.
نکات کاربردی مصرف میوه‌ها هنگام اسهال
محدود کردن فیبر نامحلول
میوه‌هایی که فیبر نامحلول زیادی دارند (پوست، دانه‌ها، میوه‌های کاملاً خام) ممکن است وضعیت اسهال را تشدید کنند. بنابراین پیشنهاد می‌شود پوست میوه‌ها را بگیری یا آن‌ها را پخته یا پوره کنی.
پرهیز از میوه‌های پرقند یا آبمیوه‌ها
آبمیوه‌ها اغلب قند تمرکزی دارند و فیبرشان حذف شده است — این مورد ممکن است اسهال را تشدید کند. یکی از مطالعات نشان داده است مصرف زیاد آبمیوه با نسبت بالای فروکتوز/گلوکز ممکن است اسهال را تشدید کند.
همچنین مصرف زیاد قند طبیعی میوه ممکن است باعث خروج آب به روده شود و مدفوع را رقیق‌تر کند.
مصرف تدریجی و حجم کم
هنگامی که دچار اسهال هستی، بهتر است حجم میوه مصرفی کم باشد و تدریجاً افزایش یابد تا دستگاه گوارش بتواند تحمل کند.
حفظ آب و الکترولیت
همراه با مصرف میوه‌ها، باید مقدار زیادی مایعات شامل آب، محلول‌های الکترولیتی یا نوشیدنی‌های رقیق مصرف کنی تا از کم‌آبی جلوگیری شود.
مدت استفاده کوتاه‌مدت
رژیم‌هایی مثل BRAT مناسب برای دوره کوتاه‌مدت هستند و نباید مدت طولانی ادامه یابند چون احتمال کمبود مواد مغذی وجود دارد.
پرسش و پاسخ پرتکرار
۱. آیا میوه‌ها دائماً باید قطع شوند وقتی اسهال داریم؟
نه لزوماً. بعضی میوه‌ها مانند موز نارس یا سیب پخته می‌توانند مفید باشند، اما میوه‌هایی با قند زیاد یا فیبر نامحلول زیاد ممکن است بدتر کنند.
۲. آیا آب میوه جایگزین میوه کامل است؟
خیر. آب میوه معمولاً فیبر ندارد و قند بیشتری دارد که ممکن است اسهال را تشدید کند.
۳. چقدر میوه در روز می‌توانم مصرف کنم وقتی اسهال دارم؟
مقدار کم و تدریجی توصیه می‌شود؛ مثلاً یک موز یا نصف سیب پوره شده اولیه. حجم زیاد احتمال تحریک روده را زیاد می‌کند.
۴. آیا می‌توانم میوه تازه کامل بخورم وقتی اسهال دارم؟
اگر میوه تازه کاملاً خام است و پوست یا دانه دارد، احتمال تحریک روده بیشتر است. بهتر است پوست آن را بگیری، آن را پخته یا پوره کنی.
۵. چه مدت باید رژیم میوه ملایم را ادامه دهم؟
معمولاً چند روز تا بهبودی علائم کافی است. اگر اسهال طول بکشد یا بدتر شود، حتماً به پزشک مراجعه کن و رژیم را متوقف یا تنظیم کن.
اما در پایان:
اسهال می‌تواند ناراحت‌کننده باشد و تهدیدی برای سلامت عمومی، کم‌آبی و ضعف ایجاد کند. انتخاب هوشمندانه میوه‌ها در این شرایط می‌تواند کمک‌کننده باشد. بین «بهترین میوه‌ها اسهال» گزینه‌هایی مثل موز (نارس یا کمی رسیده)، سیب پخته یا پوره، گلابی پخته و برخی میوه‌های ضد اسهالی خاص مطرح شده‌اند. اما باید به فیبر، قند، روش مصرف و حجم دقت کرد و به‌صورت تدریجی به رژیم عادی بازگشت.
